ویژه

شکوه عشق ، تاریخ و شعر عاشورا

کتاب شکوه عشق ، تاریخ و شعر عاشورا ، مجموعه اشعاری را درباره تاریخ و شعر عاشورا از مرگ معاویه تا ظهر عاشورا روایت می کند. کتاب به خوبی مرثیه و مرثیه سرایی، حماسه های مذهبی، اشعار حماسی و تعذیه و نوحه، مدیحه سرایی ها و …. را مورد نقد و بررسی قرار می دهد. مقوله ی تاریخ و شعر عاشورا را بارها در طول تاریخ به رشته تحریر در آورده اند، ولی آنچه که در کتاب حاضر مورد توجه قرار گرفته نوشتن تاریخی مجمل ولی با جامعیت نسبی است.

در ادامه به معرفی کامل کتاب می پردازیم ….

550,000 تومان 440,000 تومان

جزئیات کتاب

وزن 700 g
تالیف و تدوین

دکتر امیر اسماعیل آذر

تعداد صفحات

634

ناشر

سخن

قطع کتاب

وزیری

نوع جلد

گالینگور (سخت)

نوبت چاپ

2

کتاب شکوه عشق ، تاریخ و شعر عاشورا

مجموعه اشعاری را که در ارتباط با مضامین دینی و برگرفته از احساس و اخلاص شاعر می باشد شعر دینی می نامیم. در کتاب شکوه عشق ، تاریخ و شعر عاشورا ، سعی شده است به اختصار مرثیه و مرثیه سرایی ، حماسه های مذهبی ، شعر شهادت ، شعر تعذیه و اشعار نوحه، مدیحه سرایی و تحمیدیه ها را مورد نقد و بررسی قرار دهیم.

در شعر فارسی مرثیه به دو جهت از اهمیت خاصی برخوردار است . نخست این که از وقایع جانگداز کربلا صحبت می کند که در روز عاشورا منتهی به شهادت امام حسین (ع) می شود. بعلاوه می بینیم که مرسوم ترین و سنتی ترین مرثیه هایی که در سوگ حضرت امام حسین (ع) می سرایند و می خوانند شعرهای ساده و بدون تعقید می باشد. در ایام محرم به هر وسیله سعی می شود تا احساس وفاداری و اخلاص مردم نسبت به خاندان امام حسین (ع) و بیزاری از ستمگران افزایش یابد.

درباره تاریخ عزاداری در عاشورا و مقام سید الشهدا (ع) :

مورخین اتفاق نظر دارند که معزالدوله دیلمی در روزگار دیلمیان ( قرن چهارم)  به سال ۳۵۲ هجری مردم را به راه اندازی مراسم تعزیه حضرت سیدالشهدا (ع) وا داشت. او فرمان داد تا مردم تمامی بازارهای بغداد را ببندند و پرچم های سیاه نصب نمایند. طباخی ها را تعطیل کنند و به عزاداری بپردازند. در این مدت زنان شیعه گوشه ی عزلت می گزیدند و به عزاداری می پرداختند و این رسم سال ها ادامه داشت. ذهبی نویسنده کتاب دول اسلام این امر را تصریح می کند. عزاداری تنها به شهر بغداد اختصاص پیدا نکرد. بعدها در روزگار غیاث الدین محمد بن ملکشاه سلجوقی ، فخر رازی مقتل را به رشته تحریر در آورد و در آن از بسیاری از شاعران پارسی یاد کرد.

از عزاداری ها پس از روزگار بویه اسناد معتبری در دست نیست ، تا روزگار صفویه. در این عهد به تاریخ ۹۰۸ هجری قمری ملاحسین واعظ کاشفی کتابی را به نام روضة الشهدا یا بهشت شهیدان پیرامون شهادت امام حسین (ع) و مصائب و مشکلات شهدای شیعه تالیف و خواندن آن را مرسوم می نماید تا جایی که مجالس روضه خوانی و نام روضه هم از تاثیر همین اثر بوجود آمد. گرچه این کتاب خالی از اشکال نبود ولی در هر صورت مورد پسند عامه قرار گرفت. ضمنا در همین روزگار بود که برای ایجاد هیجان بین مردم از طبل و شیپور استفاده می شد، علم گردانی و حرکت کتل و نمایش ابزار جنگی نیز از همین دوره ( صفویان ) به جای مانده است.

درباره مرثیه های مذهبی :

شعر فارسی در عصر تیموریان و صفویان شکل دیگری پیدا کرد. سنایی غزنوی و نظیری و عرفی اساس شعر قدیم را بر هم زند و ساختار جدیدی بنا نهاند. درروزگار صفویه محتشم کاشانی با سرودن مرثیه کربلا صدرنشین مرثیه سرایان قبل و بعد از خود شد. محتشم کاشانی (وفات ۹۶۷ هجری قمری) در میان شعرای معروف دوره صفوی از شاعران به نامی است که عمر خود را وقف شرح فضایل و مصایب امامان به ویژه امام حسین (ع) نمود، او جوانی خود را صرف اشعار عاشقانه کرد ولی مابقی عمر را به سرودن شعرهای مذهبی پرداخت.

مرثیه محتشم به زبانی فوق العاده ساده و صریح نوشته شده و عاری از تصنع بدیعی و استعارات لفظی است. شعر محتشم بسیار حساس و نمایان گر احساس مذهبی و تاثر واقعی است.

چون خون ز حلق تشنه ی او بر زمین بریخت ………………………. جوش از زمین به ذروه ی عرش برین رسید

نزدیک شد که خانه ی ایمان شود خراب ………………………………….. از بس شکست ها که به ارکان دین رسید

نخل بلند او چو خسان بر زمین زدند …………………………………………….. طوفان بر آسمان ز غبار زمین رسید

باد آن غبار چون به مزار نبی رساند ………………………………………………… گرد از مدینه بر فلک هفتمین رسد

پیشگفتار کتاب شکوه عشق ، تاریخ و شعر عاشورا :

مدتها بود تصمیم داشتم یادداشتهایی را که پیرامون شعر دینی نوشته بودم، به صورت مقاله چاپ کنم. با مطالعه ی مجدد دریافتم که در زمینه ادبیات شعر مذهبی یا کاری نشده یا اگر شده جامعیت نداشته است. من هم نه می توانستم و نه مقدور بود تا یک کار جامع طرح ریزی و اجرا کنم. چرا؟

برای اینکه موضوعی با گستردگی شعر دینی از دیدگاههای فراوان قابل بررسی و تحقیق است. در این کتاب سعی کردم به گونه های شعری در پاره ای از موارد، از جمله شعر تعزیه ، شعر نوحه ها، شعرهایی که برای مراسم مذهبی ، از جمله سینه زنی، به کار می رود، بپردازم. نظر شاعران، خاصه شاعران معاصر، در شکل گرفتن حماسه ها و شعرهای مذهبی در این مجموعه مورد توجه قرار گرفت، با نگاهی جدید تحلیل و عرضه شده است. مقوله ی تاریخ و شعر عاشورا را بارها در طول تاریخ به رشته تحریر در آورده اند، ولی آنچه که در کتاب شکوه عشق مورد توجه قرار گرفته نوشتن تاریخی مجمل ولی با جامعیت نسبی است.

اما درباره مقوله شعرها :

کسایی مروزی اولین شاعری است که مرثیه سروده است و از آن به بعد مرثیه های مذهبی، کم و بیش، در متون به نظم آمده اند. وی در روزگار صفویه قوت می گیرد و کمال می پذیرد و اصولا فصل مهمی از مرثیه های تاریخ ادبیات ما در همین روزگار صفویه است. در این دوره محتشم کاشانی می درخشد و شاعران دیگر هم طبع خود را به فراخور ذوق  دانشی که دارند می آزمایند. در مجموعه اشعار هنری عاشورایی نباید دنبال تاریخ گشت، چون غلبه ی احساسات به قدری است که مضامین تاریخی را تحت الشعاع قرار می دهد.

مجموع شعرها را می توان به سه گروه تقسیم کرد :

  1. شعرهای کهن (کلاسیک)
  2. شعرهای روزگار صفویه و قاجار
  3. شعرهای معاصر

دکتر امیر اسماعیل آذر ، در باره کتاب شکوه عشق می گوید:

در میان شعرهای هنری به نظر من غزل ایراج میرزا که در رثای سالار شهیدان سروده است و با بیت

رسم است هرکه داغ جوان دید دوستان …………………. رأفت برند حالت آن داغ‌دیده را

شروع می‌شود یکی از شعرهای درخشان است و مضمون والایی دارد. وی خواندن  مرثیه ۹ ‌بیتی حسین مسرور سخن یار اصفهانی متخلص به مسرور را به همه توصیه کرد و گفت: این مرثیه صحنه‌های جالبی را به تصویر می‌کشد و غروب عاشورا را به بزم الهی تشبیه کرده است.

این شعر با بیت «نکوتر بتاب امشب ای روی ماه……………. که روشن کنی روی بزمگاه»  آغاز می‌شود.

شعرهایی را که در خیلی از مداحی‌ها به کار می‌رود نه می‌شنوم و نه می‌خواهم بشنوم. اغراق‌هایی که در شعر مداحی‌ها هست شکوه عاشورا را تضعیف می‌کند در حالی که عاشورا حماسه جاودان است. برخی مداحان از شعرهایی استفاده می‌کنند که جنبه علمی تاریخی ندارند و از اساس دچار مشکل هستند. این شعرها باید وجهه و ویژگی هنری داشته باشند.

در عین حال خیلی از مداحان خوب، شعر خوب را انتخاب می‌کنند و مطالعه دارند. البته شاعر مورخ نیست و نباید از شاعر انتظار داشته باشیم که تاریخ دان باشد. از سویی شعر اغراق دارد، شعر فضای خالی دارد که باید از این فضا به حقیقت رسید. او افزود: اکثر مداحان به دو نکته در انتخاب شعر توجه ندارند؛ هنری بودن شعر و وجه حماسی آن‌چه در تاریخ عاشورا اتفاق می‌افتد. وی درباره تأثیر انتخاب بد شعر برای مداحی گفت: انتخاب بد شعر به مرور ارزش را به ضدارزش تبدیل می‌کند.

کتاب شکوه عشق ، منبع جامعی برای مطالعه و مرور اشعار ناب فارسی با موضوع مرثیه می باشد.

نوشته شده در : فروشگاه کتاب ایران

نقد و بررسی‌ها

هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.

اولین کسی باشید که دیدگاهی می نویسد “شکوه عشق ، تاریخ و شعر عاشورا”

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *